تمرین اول :
1 – در آیات و عبارت های زیر اسم های مشتق به شکل متضاد به کار رفته، آنها را با ذکر نوع مشتق داخل بنویسید.

1. ( و ما ارْسَلْناک الاَ ……….بشراً و نذیراً )
بشیر:صفت مشبهه
نذیر:صفت مشبهه

2. (هو الذی خلَقَکُم فمنکم کافرٌ و منْکُم مؤمنٌ)
کافر:اسم فاعل
مومن:اسم فاعل

3. لَوْ عَلِمَ النّاقِصُ بنقصه لکانَ کاملاً
ناقص:اسم فاعل
کامل:اسم فاعل

1. (انّ النّفسَ لامارةٌ بالسوء ) همانا نفس فرمان دهنده به بدی است
2. لقَدَ خلقنا الانسانَ فی اَحْسَن تقویم ) انسان را به نیکوترین صورت آفریدیم
3 ( …. رحمةٌ الله و برکاتُهُ علیکم اهل البیت .« انّهُ حمید مجید » رحمت و برکت خدا بر شما اهل بیت باد، همانا او ستوده ی سرافراز است .
4 – و لله المشرقُ و الْمغربُ . و مشرق و مغرب از آن خداست

امارة --> اسم مبالغه-->بسیار امرکننده
احْسنْ -->اسم تفضیل--> نیکوترین
حمید -->صفت مشبهه--> ستوده
مجید -->صفت مشبهه--> سرافراز
المشرق -->اسم مکان--> مشرق(خاور)
مغرب -->اسم مکان--> مغرب (باختر)

3 – متن زیر را بخوانید و ترجمه کنید و نوع مشتق کلماتی را که زیر آنها خط کشیده شده، مشخص کنید.

قالَتِ الفراشةُ الصّغیرةُ للطبیعة : پروانه کوچک به طبیعت گفت
للوردة الحمراء رائحةً طیبة …… : گلسرخ بوی خوشی دارد………
للشّجرة الخضراء اوراق لطیفةًٌ ….. : درخت سبز برگ های لطیفی دارد………
للشّمسِ فی الصّباح طلعةُ جمیلة ...... : خورشید در صبح سیمای زیبایی دارد.....
بِلْبلِ صوتٌ عذْبٌ بدیع ........ : بلبل صدای دلنشین و عالی دارد
للنّهر میاهٌ صافیة و صوتٌ رنّان ......... : رود آب هایی زلال و صدای طنین اندازی دارد
فماذا نزَکْتِ ایّتها الطبیعة للفراشة ٍ ، أنْتبکَ الصّغیرة ؟ :
پس ای طبیعت به پروانه دختر کوچکت چه داده ای ؟
فقالت ایّها الطبیعةٌ ..... : پس مادرس طبیعت گفت :
«للفراشةُ الصّغیرة الحُسنْ و الجمال، ألا تَقْتغین بهذالنصیب؟!» : پروانه کوچک زیبایی و جمال دارد. آیا به این قسمت قانع نیستی

الصغیرة، لطیفة ، جمیلة ، بدیع ، صفت مشبهه، رنّان، اسم مبالغه

4 – عیّن الصحیح فی التحلیل الصرفی للکلمات التی تحتها خطُّ
در تجزیه کلماتی که با خط مشخص شده اند صحیح را معین کن

رزق اللهٌ ولداً صالحاً . خدا به او فرزند صالحی عطا کرد
رَزَقَ :
الف – فعل ماضی ، للغائبه، مزید ثلاثی
ب – فعل ماضٍ ، للغائب، مجرد ثلاثی
ج – فعل مضارع ، للمخاطب ، مزید ثلاثی

صالح :
الف – اسم ، مفرد ، مذکر ، مشتق (اسم مفعول)
ب – اسم ، مفرد ، مذکر ، مشتق ( اسم فاعل)
ج – اسم ، مثنی ، مؤنث ، مشتق (اسم مکان)